Οι πανελλήνιες εξετάσεις και οι περίοδοι εξεταστικής, για τους μαθητές και τους φοιτητές αντίστοιχα, είναι χρονικά διαστήματα στα οποία φαίνεται πως κυριαρχεί το άγχος, η αγωνία, το stress και γενικώς πολλά ανεπιθύμητα συναισθήματα, ως αποτέλεσμα μιας ευρύτερα νευραλγικής περιόδου, κατά την οποία ο άνθρωπος καλείται να φτάσει στην επιτυχία.
Άγχος σε περιόδους εξετάσεων
Συνήθως, ένα άτομο που βρίσκεται προ της περιόδους των πανελλαδικών εξετάσεων, λόγω ηλικίας ενδεχομένως να μη μπορεί να διακρίνει εύκολα στον εαυτό του τα σημάδια του άγχους και των συμπτωμάτων που έχει αυτό. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να μην επαναπαύονται τις περιόδους αυτές, αλλά να παρατηρούν το παιδί τους διακριτικά. Από την άλλη, κατά τη διάρκεια των σπουδών το άτομο ωριμάζει, μαθαίνει τον εαυτό του και γίνεται περισσότερο υπεύθυνο για εκείνο. Μολονότι υπάρχουν και εξαιρέσεις, ο φοιτητής πλέον χρειάζεται να είναι πάντα έτοιμος να διακρίνει πότε τον καταβάλει το άγχος και πότε τα αρνητικά συναισθήματα του δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινή του ζωή.
Συμπτώματα άγχους
Το άγχος πολύ συχνά εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους και δεν είναι πάντα εύκολο να συνειδητοποιήσουμε μια κατάσταση.
Πιο συγκεκριμένα:
- η αλλαγή συμπεριφορά και η εμφάνιση επιθετικής στάσης,
- οι πονοκέφαλοι,
- η δυσκολία στο να συγκεντρωθούμε,
- η απομόνωση,
- η φανερή κινητικότητα,
- η αποφυγή κατανάλωσης φαγητού,
- οι διαταραχές κατά τη διάρκεια του ύπνου,
- οι ναυτίες,
- η ανάγκη να ξεσπάει κάποιος μέσω του κλάματος συχνά,
- ο εμετός και οι πόνοι στο στομάχι είναι ορισμένα συχνά παραδείγματα, τα οποία καταμαρτυρούν το άγχος, το οποίο μάλιστα το άτομο που βιώνει μια τέτοια κατάσταση δεν μπορεί και να το ελέγξει.
Αποδιοργανωτικό και φυσιολογικό άγχος
Στις περιπτώσεις που σημειώθηκαν νωρίτερα, τόσο ο γονέας όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος που βιώνει κάτι τέτοιο, πρέπει να συνειδητοποιήσει την κατάσταση και να κάνει προσπάθεια να κατευνάσει την ένταση που παρατηρείται, ακόμα και όταν αυτή είναι εσωτερική. Στις περιπτώσεις των εξετάσεων βέβαια, το άγχος είναι μια φυσιολογική κατάσταση, η οποία προκαλείται είτε από έναν μεγάλο όγκο ύλης είτε εξαιτίας από τον περιορισμένο χρόνο που διατίθεται. Ωστόσο, όταν η κατάσταση δεν περιορίζεται στο πλαίσιο του λογικού, τότε το άγχος μπορεί να αποδιοργανώσει ένα άτομο, να του στερήσει τη δημιουργική μελέτη και να μην του επιτρέψει την απόδοση που θα μπορούσε να καταφέρει.
Η διεργασία του άγχους
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε ότι συχνά συμβαίνει οι γονείς, προσπαθώντας να βοηθήσουν το παιδί τους με το διάβασμα, να εντείνουν ακόμα περισσότερο το άγχος, ασκώντας πίεση και έλεγχο, με αποτέλεσμα αντί να βρίσκονται δίπλα στα παιδιά τους να στέκονται απέναντί από αυτά. Δεν πρέπει οι γονείς να λησμονούν ότι τα παιδιά χρειάζονται εμψύχωση, κατανόηση, αποδοχή και, αναμφίβολα, αγάπη άνευ όρων.
Μάλιστα αυτά δεν περιορίζονται στην περίοδο του δημοτικού ή στις πανελλήνιες. Το ίδιο ισχύει και όταν γίνεται λόγο για ένα φοιτητή. Κανένας άνθρωπος δεν είναι ίδιος και οι ανάγκες μας διαφοροποιούνται συνεχώς. Άλλωστε, ο τρόπος με τον οποίον ένα παιδί μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος του διαβάσματος από νεαρή ηλικία, αυτή η τακτική θα τον ακολουθεί και στην μετέπειτα ζωή του.
Στάση γονέων για το άγχος των παιδιών
Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στο πως οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους σε αυτές τις περιπτώσεις. Ειδικότερα, μια στοργική και εξαιρετικά λειτουργική στάση ενός γονέα απέναντι στο παιδί του, ανεξάρτητα με την ηλικία, είναι αυτή του ακροατή. Οι γονείς πρέπει να ακούνε τα παιδιά τους, όταν αυτά έχουν φανερό άγχος, χωρίς να ασκούν κριτική στις αποφάσεις τους ή τις πράξεις τους. Αν είναι η κατάλληλη στιγμή τότε, ή σε μεταγενέστερο χρόνο, μπορούν να επιδιώξουν συζήτηση, και πάλι όμως χωρίς διάθεση αντιπαράθεσης.
Επίσης, η σωστή διατροφή και η μερική άθληση είναι τρόποι που το άτομο ανακουφίζει το άγχος, καθώς το άτομο εκτονώνεται αλλά και ενισχύει τον οργανισμό από την ψυχολογική καταπόνηση. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε, βέβαια, ότι είναι πολύ βασικός και αναγκαίος ο ύπνος. Οι μαθητές και οι φοιτητές πρέπει να ξεκουράζονται απαραιτήτως, διότι το διάβασμα είναι πνευματική εργασία και απαιτεί διαύγεια πνεύματος και καθαρότητα νου.
Παράλληλα, όσον αφορά κυρίως τους μαθητές, οι γονείς δεν πρέπει να εστιάζουν κατ’ αποκλειστικότητα στους βαθμούς του παιδιού. Η συνολική παρουσία/συμπεριφορά ενός παιδιού στο σχολείο, τόσο απέναντι στους δασκάλους του όσο και στους συμμαθητές του, είναι αναμφισβήτητα σημαντική και οι γονείς χρειάζεται να μη τη λησμονούν.
Γονείς με παιδιά φοιτητές
Από την άλλη, σχετικά με τους φοιτητές, οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν και να αποδεχτούν πως τα φοιτητικά χρόνια είναι μια περίοδος πολύ σημαντική για έναν νέο άνθρωπο και δεν περιτριγυρίζεται μονάχα γύρω από τα μαθήματα και το διάβασμα. Ανοίγουν οι ορίζοντές του, μαθαίνει νέα πράγματα διαρκώς, διευρύνει τις σχέσεις του ποικιλοτρόπως, ακόμα μπορεί και να εργαστεί. Η εμπειρία της φοιτητικής ζωής αποτυπώνεται για πάντα στο μυαλό ενός ανθρώπου, είτε ήταν ευχάριστη είτε δυσάρεστη. Έτσι, σε κάθε περίπτωση είναι καλό οι γονείς να ενθαρρύνουν την κοινωνική ζωή του παιδιού τους, δημιουργώντας γύρω από εκείνο ένα υγιές περιβάλλον.
Ανακούφιση του άγχους από ειδικό ψυχικής υγείας
Επιπροσθέτως, συχνά συμβαίνει ορισμένα ζητήματα να μην μπορεί ο καθένας από εμάς τα αντιμετωπίσει μόνος του, είτε έχει το ρόλο του γονέα είτε του μαθητή/φοιτητή. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει απόγνωση σε καμία περίπτωση. Απεναντίας οφείλει όταν αισθάνεται αυτή την αδυναμία διαχείρισης άγχους και των καταστάσεων που συνεπάγεται να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό. Ακόμα και η ελάχιστη βοήθεια που μπορεί να λάβει κάποιος/α από έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι ικανή να ξεμπλοκάρει μια κατάσταση που πολλές φορές στα μάτια μας μοιάζει αδιόρθωτη ή και χαμένη.
Δυσλειτουργικές σκέψεις
Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι, ουσιαστικά, η σκέψη που επιτρέπουμε να βρίσκεται στο μυαλό μας την περισσότερη ώρα είναι εκείνη που ενδεχομένως να είναι περισσότερο προβληματική απ’ ότι το ίδιο το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Άρα, ο τρόπος με τον οποίον σκεφτόμαστε τα ζητήματα που μας απασχολούν, κατά συνέπεια και τις εξετάσεις, ίσως και να δημιουργεί περισσότερο άγχος.
Χρειάζεται να κατανοήσουμε τις καταστάσεις και, είτε ατομικά είτε ζητώντας κάποια βοήθεια, να κάνουμε ανανέωση των σκέψεων μας ή και ανασύσταση αυτών εξ ολοκλήρου, ώστε να απομακρύνουμε τις όποιες δυσλειτουργικές σκέψεις και τα ανεπιθύμητα συναισθήματα και να δώσουμε χώρο σε δημιουργικές εικόνες στο μυαλό μας και σε ευχάριστα συναισθήματα που μας κάνουν πιο χαρούμενους, πιο δημιουργικούς και πιο συνεργάσιμους.
